Διαπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικό συγκείμενο
Η σχολική κοινότητα υπήρξε ανέκαθεν ανομοιογενής, καθώς εντάσσονται στους κόλπους αυτής μέλη με διαφορετικό κοινωνικό υπόβαθρο και διαφορετική ιδιοσυγκρασία. Τις τελευταίες δεκαετίες η ανομοιογένεια αυτή γίνεται πολύ πιο αισθητή λόγω της πολιτισμικής ετερότητας που προκύπτει ως απόρροια των νέων κοινωνικοπολιτικών συνθηκών όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί στο πλαίσιο της λογικής της κατάργησης των συνόρων και της αλληλεξάρτησης των κρατών. Άλλωστε το σχολείο από τη φύση του συνιστά ένα σύστημα ανοικτό που η λειτουργία του καθορίζεται από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Στο πλαίσιο αυτό σκοπός κάθε εκπαιδευτικής πολιτικής είναι αρχικά η ομαλή ένταξη των μαθητών διαφορετικής εθνικής ταυτότητας και στη συνέχεια η αφομοίωσή τους στην πολυπολιτισμική κοινωνία. Φυσικά κάτι τέτοιο προυποθέτει τον αμοιβαίο σεβασμό και την αποδοχή στη διαφορετικότητα υπό την έννοια ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι, αλλά είμαστε όλοι ίσοι. Επίσης για την έμπρακτη εφαρμογή τους έμφαση πρέπει να δοθεί στην ισονομία, στην αλληλοκατανόηση, την αμφίδρομη αποδοχή και την αλληλεγγύη.
Οι προαναφερθείσες ιδέες περί ισότητας, όπως διαμορφώθηκαν την εποχή του Διαφωτισμού, μπορούν να πραγματωθούν μέσω της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, δηλαδή της παροχής εκπαίδευσης σε νέους με εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, μορφωτικές ιδιαιτερότητες. Ειδικότερα βασικοί στόχοι της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης από την δεκαετία του 1980 και έπειτα είναι όλοι οι μαθητές να αντιμετωπίζονται με ισότητα, να ενθαρρύνεται η πολυμορφία και η πολυγλωσσία, να ενισχύονται τα σχολεία με τεχνικές για διαπολιτισμική κατανόηση μέσω της επικοινωνίας των πολιτισμών, να υπάρχει αρμονία και να εκλείψουν τελικά οι ενδεχόμενες διακρίσεις και διαφορές. Το ζητούμενο σε κάθε περίπτωση είναι να αποκτήσουν τα παιδιά των μεταναστών μια άμεση εμπειρία στις χώρες υποδοχής μέσω της αμοιβαίας επίδρασης των πολιτισμών. Για το λόγο αυτό η προσαρμογή στα νέα δεδομένα πρέπει να γίνεται με τρόπο τέτοιο, ώστε να μην απαρνηθούν την ταυτότητά τους και να μην απεκδυθούν τον πολιτισμό τους.
Η πολυπολιτισμικότητα όπως έχει διαμορφωθεί στο σύγχρονο σχολικό περιβάλλον υπό την έννοια του πολιτισμικού πλουραλισμού επιφέρει την αναγκαιότητα να αποκτήσουν οι μαθητές μια ολιστική εικόνα του κόσμου στο πλαίσιο της οποίας θα υπερβούν τυχόν εθνοκεντρικούς και θρησκευτικούς φραγμούς. Απαιτείται λοιπόν ένα μετασχηματιστικό πρόγραμμα ώστε έννοιες, αξίες, θεσμοί να ελέγχονται από ένα πρίσμα πολλαπλών οπτικών. Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί στην μαθητική κοινότητα η δυνατότητα οικοδόμησης εναλλακτικών αντιλήψεων και γνώσεων, ενώ ταυτόχρονα θα επιτευχθεί ο αναστοχασμός και η αμφισβήτηση.
Σε κάθε περίπτωση για τους εκπαιδευτικούς η σύγχρονη πολυπολιτισμική τάξη και η δημιουργία ενός σχολείου για όλους συνιστά ιδιαίτερη πρόκληση. Για να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη ισορροπία πρέπει να αντιληφθούν τον κομβικό τους ρόλο όχι απλώς ως αναμεταδότες των γνώσεων αλλά και συμπαραστάτες των παιδιών με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Το σχολείο χρειάζεται εκπαιδευτικούς σε ρόλο μέντορα. Η ενθάρρυνσή τους για έκφραση συναισθημάτων -η οποία οφείλει να είναι αμοιβαία- θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος στην διαμόρφωση καλών διαπροσωπικών σχέσεων. Δεν φτάνει όμως μόνο αυτό. Η αποφυγή των διακρίσεων, της υποβάθμισης των μεταναστών και ακολούθως της πεποίθησης ότι η παρουσία τους στην τάξη σχετίζεται με χαμηλές προσδοκίες είναι πλέον αυτονόητη και αν τελικά συμβαίνει, απολύτως κατακριτέα.
Ο σύγχρονος εκπαιδευτικός καλείται να διαχειριστεί από τη μία το ζήτημα της ένταξης των μαθητών με μεταναστευτικό υπόβαθρο στο σχολείο και από την άλλη είναι υπεύθυνος για την ειρηνική συνύπαρξή τους με τους γηγενείς. Ως πυξίδα στο δύσκολο αυτό έργο λειτουργεί ο σχολικός διευθυντής ως ηγέτης της σχολικής μονάδας. Ο ρόλος του διευθυντή είναι κομβικός, καθώς πέρα από την ευαισθητοποίηση του διδακτικού προσωπικού, αναλαμβάνει μέσω της δράσης του την διαμόρφωση της συμπεριληπτικής κουλτούρας στο σχολείο στην βάση των αρχών του σεβασμού στη διαφορετικότητα. Είναι επομένως εκείνος που επωμίζεται την εφαρμογή σχεδίων δράσης διαπολιτισμικού χαρακτήρα και που καθορίζει με τον τρόπο αυτό τον βαθμό αποτελεσματικότητας του εκάστοτε σχολικού οργανισμού.
ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗ ΣΟΦΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
The post Σοφία Βαρδακαστάνη: Διαπολιτισμικότητα και εκπαιδευτικό συγκείμενο appeared first on ZANTETIMES.GR.