Μονή Αγίου Γεωργίου των Κρημνών: Δημιούργησαν εργαστήριο εισαγωγής στην τέχνη των ψηφιδωτών

Να το ξεκαθαρίσουμε: Ζάκυνθος δεν είναι μόνο το «Ναυάγιο» και τα Airbnb. Μας το αποδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο οι εικόνες που είδαμε στη μονή Αγίου Γεωργίου των Κρημνών, η οποία ιδρύθηκε το 1550, σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία στη βορειοδυτική Ζάκυνθο, όπου η μαγεία της θρησκευτικής τέχνης συναντά τη δύναμη της κοσμικής καθώς και τη φυσική ομορφιά.

Από τους τοίχους της Μεσοποταμίας που στολίζονταν από κώνους τερακότας, από τα περίφημα ψηφιδωτά δάπεδα της Πέλλας και της Πομπηίας, από την ελληνιστική και την παλαιοχριστιανική τέχνη, από τους βυζαντινούς θόλους μέχρι τα κεραμικά ψηφιδωτά του Αντόνι Γκαουντί στη Βαρκελώνη, η ψηφιδογραφία γνώρισε μεγάλες δόξες και υψηλές προδιαγραφές.

Μία εικόνα, χίλιες… ψηφίδες! Την λένε τέχνη της υπομονής και όχι άδικα, γιατί δοκιμάζει σώμα και πνεύμα. Σκυμμένος ώρες πάνω από το έργο του, ο ψηφιδοθέτης ποιεί εικόνες, αντιγράφοντας την ίδια του την έμπνευση! Όπως λέει χαρακτηριστικά ο πατήρ Ταρσίζιος, «Δεν κοιτάζουμε τον χρόνο όταν φτιάχνουμε ένα ψηφιδωτό· αν το αγαπάς, μπορείς να κάνεις υπομονή».

Είναι ένας από τους δύο τεχνίτες της μονής· μαζί με τον αδελφό του («κατά σάρκα και κατά πνεύμα», όπως λέει), πατέρα Αθω, σπούδασαν επί τρία χρόνια στη μεγαλύτερη σχολή ψηφιδωτών (Scuola Mosaistici del Friuli) στο Spilimbergo της Ιταλίας, κοντά στη Βενετία, και κατόπιν πήγαν στο Βατικανό για να ειδικευτούν στην τέχνη του μικροψηφιδωτού. Σημειωτέον, προέρχονται από οικογένεια με πέντε παιδιά, εκ των οποίων τα τέσσερα έχουν προσχωρήσει στον μοναχισμό.

Υπάρχουν διάφορες τεχνοτροπίες, όπως μας εξηγεί ο πατήρ Άθως: «Το ρωμαϊκό ψηφιδωτό χρησιμοποιείται κυρίως σε δάπεδα και οι ψηφίδες είναι λείες και έχουν ίδιο μέγεθος. Το βυζαντινό ψηφιδωτό καλύπτει και κάθετες επιφάνειες και θόλους και χαρακτηρίζεται από τη χρήση περισσότερων χρωμάτων. Υπάρχει και το μοντέρνο, αλλά εμείς εδώ χρησιμοποιούμε πιο πολύ το βυζαντινό. Ειδικευόμαστε και στις προσωπογραφίες. Έχουμε δώσει έργα μας και σε Ελληνες και σε ξένους επισκέπτες από όλο τον κόσμο (Λίβανο, Αμερική, Νορβηγία κ.ά.».

Οι μοναχοί τεχνίτες του Αη Γιώργη στα Γκρεμνά (όπως τον λέμε στη Ζάκυνθο) γνωρίζουν και την τέχνη του μικροψηφιδωτού. «Αυτό θέλει μεγάλη τεχνική», τονίζει ο πατήρ Άθως. «Το διδαχθήκαμε στη Ρώμη. Πρέπει να λιώσεις το γυαλί και την ώρα που το τραβάς προς το μέρος σου και γίνεται πολύ λεπτό, τότε μπορείς να φτιάξεις τις ψηφίδες για το μικροψηφιδωτό», μας λέει και μας έρχεται στον νου η εικόνα των Ιταλών «μάγων» του φυσητού γυαλιού στο Μουράνο.

Και τα υλικά πού τα βρίσκουν; «Από την Ιταλία παίρνουμε το ειδικό σμάλτο, το οποίο το φτιάχνουν συγκεκριμένα εργαστήρια με τον ίδιο τρόπο αιώνες τώρα, και έγχρωμο γυαλί· από τις παραλίες παίρνουμε βότσαλα και από διάφορα σημεία μπορούμε να βρούμε φυσικές πέτρες», απαντά ο πατήρ Άθως, κι εμείς αντιλαμβανόμαστε έκθαμβοι πως ένα ψηφιδωτό με φυσικές πέτρες μπορεί να κουβαλά όλη τη μνήμη του χρόνου, την ιστορία της Γης…

Επιστροφή στην… πραγματικότητα

Τα τελευταία –πολλά– χρόνια η Ζάκυνθος ζει με την ανάσα του τουρισμού. Όσες προσπάθειες γίνονται (συνήθως από τους ίδιους και τους ίδιους ανθρώπους) για την προαγωγή του πλούσιου πολιτισμού της έχουν συνήθως μικρή ανταπόκριση.

Εν ολίγοις, είναι σαν η ομορφιά του νησιού να υπάρχει μόνο… το καλοκαίρι, σαν να «σκοτώνεται με την πρώτη σταγόνα της βροχής», για να παραφράσουμε ελαφρώς τον Ελύτη. Δεν μπορεί να είναι έτσι!  «Χωρίς την προστατευτική έγνοια των κατοίκων της Ζακύνθου, χωρίς τη δική τους συμμετοχή σε αυτή τη νέα εκπαιδευτική και πολιτισμική δράση, τίποτα δεν θα γίνει όπως πρέπει», μας επισημαίνει ο κοινωνιολόγος και εκπρόσωπος της Μητρόπολης Ζακύνθου Σπύρος Ξένος και συνεχίζει:

«Παράλληλα με την προσπάθεια ενημέρωσης του κοινού της Ζακύνθου για την πρωτοβουλία αυτή, η ΙΜΖ έχει ετοιμάσει μελέτη και σύντομα θα την καταθέσει στα υπουργεία Πολιτισμού και Παιδείας, στο Επιμελητήριο Ζακύνθου, στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, στον Δήμο Ζακύνθου και σε άλλους ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς, ώστε αυτό το πρότυπο εργαστήριο να μπορέσει να ανοίξει για το κοινό της Ζακύνθου και όλης της χώρας. Φιλοδοξία της Μητρόπολης είναι ο χώρος αυτός –ο οποίος είναι ήδη επισκέψιμος– να φιλοξενήσει εκπαιδευτικά εργαστήρια, συνέδρια και, φυσικά, επισκέπτες από όλο τον κόσμο».

Πηγή: https://www.efsyn.gr