Σχολείο και ανθρωπιστικές αξίες: γεφυρώνοντας το χάσμα
Η στοχοθεσία του σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος, όπως εκφράζεται μέσω των Αναλυτικών Προγραμμάτων προσανατολίζεται κυρίως στον εξοπλισμό των νέων με ικανότητες και δεξιότητες που θα τους φανούν χρήσιμες στην αγορά εργασίας. Έτσι ο εκπαιδευτικός στο πλαίσιο αυτό προσπαθεί να εξισορροπήσει στο δίπολο “αξίες ή αγορά”, γεγονός που προκαλεί σύγχυση και τον φέρνει αντιμέτωπο με την διαρκή ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου του εντός της σχολικής τάξης.
Πράγματι οι απαιτήσεις της παγκόσμιας αγοράς, όπως έχουν διαμορφωθεί κατά τον 21ο αιώνα, άλλαξαν τους στόχους και άρα, το περιεχόμενο της διδασκαλίας, ώστε να προετοιμάζονται οι μαθητές για μια παγκοσμιοποιημένη και πολυπολιτισμική αγορά εργασίας. Ειδικότερα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης η εκπαιδευτική πολιτική που επιδιώκεται τα τελευταία χρόνια και η οποία υπερβαίνει σε ισχύ τις εθνικές πολιτικές των κρατών εντάσσεται στην λογική της συμβατότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων, ώστε να διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό ικανότητες και προσόντα που θα επιτρέψουν την ελεύθερη διακίνησή του και θα συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη.
Αναμφίβολα ο σύγχρονος πολίτης πρέπει να διαθέτει μια ευρεία γκάμα προσόντων από επαγγελματικές δεξιότητες μέχρι και την ικανότητα ικανοποίησης των προσωπικών αναγκών του και ειρηνικής συνύπαρξης με τους γύρω του με γνώμονα την ενσυναίσθηση. Στην πραγματικότητα έτσι αίρεται το δίλημμα μεταξύ αξιών και αγοράς, αφού είναι υποχρέωση και αδήριτη ανάγκη του σχολείου να προετοιμάζει τους μαθητές και για τα δύο. Η πολυπλοκότητα του σύγχρονου κοινωνικού γίγνεσθαι άλλωστε, επιβάλλει και τις δύο αυτές παραμέτρους. Θεωρώντας ότι ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι επαρκής ως προς την αγορά, πώς λοιπόν το σχολείο μέσα σε αυτό το πλέγμα των επικρατουσών συνθηκών, πέρα από την διάπλαση των πολιτών του μέλλοντος θα επιτύχει και την διαμόρφωση προσωπικοτήτων που θα ενστερνίζονται τον ηθικό κώδικα αξιών;
Σε μια κοινωνία που κυριαρχεί το κυνήγι του κέρδους, το σχολείο έχει ανάγκη από την ανθρωπιστική παιδεία. Η δυναμική της και είναι τέτοια που μπορεί να την καταστήσει το φάρμακο απέναντι στην κοινωνική παθογένεια. Αν οι ανθρωπιστικές επιστήμες δεν εξέλειπαν ποτέ και δεν θα εκλείψουν, αυτό οφείλεται στον διαχρονικό και πάντοτε επίκαιρο χαρακτήρα τους, καθώς και στην έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου να στρέφεται σε αυτές που αποτελούν μάλλον ένα στέρεο οικοδόμημα σε έναν κατά τα άλλα ανισόρροπο και διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Η φιλοσοφία, η ποίηση, το θέατρο γεννήθηκαν από εσωτερική ανάγκη των ανθρώπων για έκφραση και αποτελούν κυρίαρχους τομείς εξάπλωσης και συνάμα επιβίωσης των ανθρωπιστικών ιδεών, όπως αυτές καθιερώθηκαν κατά την κλασική αρχαιότητα. Και αν τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται τόση συζήτηση περί κρίσεως των αξιών και υποβάθμισης των ανθρωπιστικών σπουδών, αυτο οφείλεται στον άκρως διεκπεραιωτικό τρόπο διδασκαλίας τους εντός της σχολικής αίθουσας – για να μην φτάσει κανείς στην ακραία θέση περί παντελούς απουσίας τους από αυτήν, όπως προωθείται τελευταία μέσω της ισοπεδωτικής λογικής της κατάργησης έναντι της βελτίωσης.
Έτσι ακόμα και αν υποθέσουμε ότι το σχολείο σημειώνει την επιθυμητή αποτελεσματικότητα με βάση τα κριτήρια που ισχύουν σήμερα, δεν πρέπει να παραβλέψουμε ότι η κοινωνία έχει ανάγκη από νέους – φορείς των ανθρωπιστικών αξιών και ικανούς να λάβουν την κοινωνική ευθύνη που τους αναλογεί. Κάτι τέτοιο, απαιτεί αναθεώρηση του ισχύοντος Αναλυτικού Προγράμματος, ώστε να δίνεται μεγαλύτερη ευελιξία και αυτονομία στον διδάσκοντα, ο οποίος στο πλαίσιο αυτό πρέπει να αναμοχλεύει διαρκώς ερωτήματα και να δοκιμάζει νέους τρόπους θεώρησης, αλλά και πρακτικές.
ΒΑΡΔΑΚΑΣΤΑΝΗ ΣΟΦΙΑ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
The post Σοφία Βαρδακαστάνη: Σχολείο και ανθρωπιστικές αξίες | Γεφυρώνοντας το χάσμα appeared first on ZANTETIMES.GR.