Με πρωτοφανή οργή αντέδρασε στη σύλληψη του Ρομάν Προτάσεβιτς η Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνο, όσο πρωτοφανής ήταν και ο τρόπος σύλληψης του Λευκορώσου αντιφρονούντα μπλόγκερ από τις αρχές της χώρας του.
Η κυβέρνηση της Λιθουανίας, της χώρας για την οποία είχε αναχωρήσει το αεροπλάνο του Προτάσεβιτς από την Αθήνα, ζήτησε να υπάρξει σύσταση προς τις αεροπορικές εταιρίες να αποφεύγουν τον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας.
Ο πρόεδρος της Λιθουανίας Γκιτάνας Ναουσέντα υποστήριξε ότι το καθεστώς Λουκασένκο ανάγκασε το αεροσκάφος να προγειωθεί στο Μινσκ. «Καλώ τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ να αντιδράσουν αμέσως στην απειλή που έθεσε στη διεθνή πολιτική αεροπορία το καθεστώς της Λευκορωσίας. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να λάβει αμέσως βήματα ώστε αυτό να μην επαναληφθεί», ανέφερε ο Λιθουανός πρόεδρος. Η σύμβουλός του Άστα Σκαϊσγκιράιτε είπε πως η επιχείρηση για την εκτροπή του αεροσκάφους φαίνεται πως ήταν προσχεδιασμένη και πως οι λευκορωσικές μυστικές υπηρεσίες γνώριζαν ποιος επέβαινε στο αεροπλάνο.
Από την ώρα που το περιστατικό έγινε γνωστό, πληθαίνουν οι εκκλήσεις για αυστηρή απάντηση προς το καθεστώς Λουκασένκο.
«Η ώρα για λόγια έχει πλέον παρέλθει. Προφανώς, οι Λευκορώσοι περιμένουν αποφασιστική δράση και βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα. Από εδώ και στο εξής, δεν είναι εγγυημένη ούτε καν η βασική ασφάλεια ούτε ενός ανθρώπου από οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο που πετά πάνω από το έδαφος της Λευκορωσίας», δήλωσε η αυτοεξόριστη – επίσης στο Βίλνιους, όπως και ο Προτάσεβιτς – επικεφαλής της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τονίζει: «Είναι απολύτως απαράδεκτο να αναγκαστεί η πτήση της Ryanair από την Αθήνα προς το Βίλνιους να προσγειωθεί στο Μινσκ. ΟΛΟΙ οι επιβάτες πρέπει να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους στο Βίλνιους αμέσως και να διασφαλιστεί η ασφάλειά τους. Οποιαδήποτε παραβίαση των διεθνών κανόνων αεροπορικών μεταφορών πρέπει να έχει συνέπειες».
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ τόνισε: «Ανησυχώ πολύ με τα όσα έχουν αναφερθεί για την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης της Ryanair στο Μινσκ. Καλούμε τις αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσει αμέσως την πτήση και τους επιβάτες της. Η διερεύνηση του συμβάντος από το ICAO θα είναι απαραίτητη». Ο δε εκπρόσωπός του Μπάρεντ Λάιτς προανήγγειλε κυρώσεις.
Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας Ζοζέπ Μπορέλ τονίζει με ανάρτησή του στο twitter ότι παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις γύρω από την πτήση της Ryanair από την Αθήνα στο Βίλνιους. «Αυτό είναι εντελώς απαράδεκτο», τονίζει ο Μπορέλ και προσθέτει: «Θεωρούμε υπεύθυνη την κυβέρνηση της Λευκορωσίας για την ασφάλεια όλων των επιβατών και των αεροσκαφών. ΟΛΟΙ οι επιβάτες πρέπει να μπορούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους αμέσως».
«Ο Λουκασένκο έχει γίνει απειλή όχι μόνο για τους πολίτες του αλλά και για τη διεθνή ασφάλεια» ανέφερε ο πρόεδρος του Ευρωπαίκού Λαϊκού Κόμματος Ντόναλντ Τουσκ και προσέθεσε ότι «η πράξη της κρατικής τρομοκρατίας απαιτεί άμεση και σκληρή αντίδραση όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και θεσμών».
Το ΝΑΤΟ έκανε λόγο για «σοβαρό και επικίνδυνο συμβάν», τονίζοντας ότι απαιτείται διεθνής έρευνα για το επεισόδιο αυτό. «Οι λευκορωσικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν την ασφαλή επιστροφή του πληρώματος και όλων των επιβατών στο Βίλνιους», ανέφερε εκπρόσωπος της Συμμαχίας, προσθέτοντας ότι «παρακολουθούμε στενά την εξαναγκαστική προσγείωση στη Λευκορωσία του αεροπλάνου της Ryanair που πετούσε από την Αθήνα για το Βίλνιιους και την καταγγελόμενη κράτηση του αντιπολιτευόμενου Ρομάν Προτασέβιτς».
Ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) εξέφρασε την «έντονη ανησυχία» του. Σε ανάρτηση στο Twitter ο ICAO αναφέρει ότι η ενέργεια αυτή ενδέχεται να παραβιάζει τη Σύμβαση του Σικάγο για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία, του 1944, με την εφαρμογή της οποίας είναι επιφορτισμένη αυτή η υπηρεσία του ΟΗΕ που εδρεύει στο Μόντρεαλ. Η Σύμβαση του Σικάγο έχει ως στόχο την προώθηση της ειρηνικής χρήσης της πολιτικής αεροπορίας.
Η Κύπρος ανακοίνωσε ότι παρακολουθεί στενά την κατάσταση και βρίσκεται «σε επαφή με τις ελληνικές και λιθουανικές αρχές για να διασφαλίσει ότι ο Κύπριος επιβάτης της επίμαχης πτήσης είναι καλά στην υγεία του». Επιπλέον, ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Λιθουανό ομόλογό του Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις.
Δριμεία υπήρξε η αντίδραση του Έλληνα πρωθυπουργού μέσω ανάρτησης του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρει στην ανάρτηση του στο twitter: «Η αναγκαστική προσγείωση ενός επιβατικού αεροπλάνου, προκειμένου να τεθεί υπό κράτηση ένας δημοσιογράφος είναι μία άνευ προηγουμένου σοκαριστική ενέργεια. Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωση όλων των επιβατών. Το αυριανό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να ανταποκριθεί στην ανάγκη να κλιμακωθεί η πίεση στη Λευκορωσία. Αρκετά».
Παράλληλα, τηλεφωνική συνομιλία με τον Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις είχε και ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας. Ο κ. Λαντσμπέργκις τον ενημέρωσε για τις συνθήκες υπό τις οποίες έγινε η αναγκαστική προσγείωση του αεροσκάφους της Ryanair στο Μινσκ και για τις προσπάθειες που καταβάλλει η λιθουανική πλευρά για τη μεταφορά των επιβατών στο Βίλνιους, σύμφωνα με σχετική ανάρτηση του υπουργείου Εξωτερικών στο twitter.
Σε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών αναφέρεται ότι η Ελλάδα καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την πράξη κρατικής αεροπειρατείας. «Η πράξη αυτή, η οποία έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή όλων των επιβαινόντων είναι απαράδεκτη», σημειώνει. «Καλούμε για την άμεση απελευθέρωση του αεροσκάφους και του συνόλου των επιβαινόντων προκειμένου να φτάσουν στον τελικό προορισμό τους». «Καταδικάζουμε την παράνομη σύλληψη του Λευκορώσου ακτιβιστή Ρομάν Προτάσεβιτς, ο οποίος απειλείται με τη θανατική ποινή», τονίζει και προσθέτει: «Ο κ. Προτάσεβιτς ήταν μέλος της αντιπροσωπείας της ηγέτιδας της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, η οποία είχε συμμετάσχει στο Φόρουμ των Δελφών πρόσφατα». «Για την Ελλάδα, η προάσπιση των θεμελιωδών αξιών όπως η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ζήτημα αρχής. Θεωρούμε ότι παρόμοιες πρακτικές, οι οποίες παραπέμπουν σε άλλες εποχές και που δεν αρμόζουν σε κανένα πολιτισμένο κράτος, δεν θα πρέπει να μείνουν αναπάντητες», καταλήξει η ανακοίνωση.
«Η ελληνική πλευρά βρίσκεται σε στενό συντονισμό με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ και αναμένει ότι το ζήτημα αυτό θα εξετασθεί ενδελεχώς κατά το προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο», καταλήγει.
«Κρατική τρομοκρατία» χαρακτήρισε από πλευράς του ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι τη σύλληψη του Ρομάν Προτάσεβιτς. «Καταδικάζω με τον εντονότερο τρόπο τη σύλληψη του Ρομάν Προτάσεβιτς από τις αρχές της Λευκορωσίας, μετά την εκτροπή μιας επιβατικής πτήσης της Ryanair. Αυτό το πράγμα είναι εγκληματική, κρατική τρομοκρατία», έγραψε στο Twitter.
Ο πρωθυπουργός της Ιρλανδίας Μίχαλ Μάρτιν μίλησε για «απολύτως απαράδεκτη» ενέργεια. «Η εξαναγκαστική προσγείωση ενός αεροσκάφους στη Λευκορωσία προκειμένου να συλληφθεί ένας δημοσιογράφος είναι απολύτως απαράδεκτη», έγραψε στο Twitter ο Μάρτιν, προσθέτοντας ότι το γεγονός αυτό προκάλεσε «μεγάλη ανησυχία» στην Ευρώπη.
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας προειδοποίησε ότι το επεισόδιο στο Μινσκ θα έχει «σαφείς συνέπειες» από την ΕΕ, σημειώνοντας ότι πρόκειται για «σοβαρή παραβίαση της ευρωπαϊκής πολιτικής αεροπορίας».
«Το γεγονός ότι το αεροπλάνο που ταξίδευε μεταξύ δύο χωρών της ΕΕ αναγκάστηκε να κάνει ενδιάμεση στάση, με το πρόσχημα ότι υπήρχε απειλή για βόμβα είναι μια σοβαρή παραβίαση των κανόνων πολιτικής αεροπορίας στην Ευρώπη. Ανησυχούμε πολύ για τις πληροφορίες ότι ο δημοσιογράφος Ρομάν Προτασέβιτς συνελήφθη με αυτόν τον τρόπο”, ανέφερε σε ανάρτησή του στο Twitter ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας.
Ο Μάας υπογράμμισε ότι το συμβάν αυτό δεν θα αγνοηθεί και θα επιφέρει «σαφείς» συνέπειες από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όπως ανέφερε, θα συζητηθεί στην επικείμενη σύνοδο κορυφής και η Γερμανία βρίσκεται ήδη σε επαφή με τους εταίρους της στην ΕΕ για το θέμα αυτό.
Στην επίσημη ανακοίνωση που εξέδωσε το υπουργείο Εξωτερικών καταδικάζεται η σύλληψη του Προτασέβιτς και ζητείται να αφεθεί αμέσως ελεύθερος.
«Η εκτροπή, από τις λευκορωσικές αρχές, μιας πτήσης της Ryanair είναι απαράδεκτη. Είναι αναγκαίο να δοθεί μια ισχυρή και ενιαία απάντηση των Ευρωπαίων», έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν. «Όλοι οι επιβάτες της πτήσης, μεταξύ των οποίων και οι πιθανοί Λευκορώσοι αντιπολιτευόμενοι, πρέπει να επιτραπεί χωρίς καθυστέρηση να φύγουν από τη Λευκορωσία», πρόσθεσε.
Ως πρώην στέλεχος του αντιπολιτευόμενου μέσου ενημέρωσης NEXTA, ο Ρομάν Προτάσεβιτς θεωρείται από τις αρχές της Λευκορωσίας ως εμπλεκόμενος σε τρομοκρατικές δραστηριότητες. Το καθεστώς Λουκασένκο τον θεωρεί εκ των πρωτεργατών των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων μετά τις αμφιλεγόμενες εκλογές του περασμένου Αυγούστου και, σύμφωνα με την Τιχανόφσκαγια, οι κατηγορίες που του προσάπτονται επισείουν ακόμη και τη θανατική ποινή.