Το Ηνωμένο Βασίλειο θα επιστρέψει τα νησιά Τσάγκος στον Μαυρίκιο, αλλά το Ντιέγκο Γκαρσία θα παραμείνει υπό τον έλεγχο του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ. Οι Τσάγκος, που εκτοπίστηκαν πριν από δεκαετίες, αισθάνονται αποκλεισμένοι από τη συμφωνία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚαθώς κυκλοφόρησε η είδηση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είχε προβεί σε ρυθμίσεις για την παράδοση της τελευταίας αποικίας του στην Αφρική, ελάχιστα πράγματα ειπώθηκαν για τους ανθρώπους που εκδίωξε από τα νησιά Τσάγκος κατά τη διάρκεια της αιώνιας κυριαρχίας του.
Σε κοινή δήλωση με τον Μαυρίκιο[1] την περασμένη Πέμπτη, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις διεξήχθησαν “με σκοπό την επίλυση όλων των εκκρεμών ζητημάτων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και του Μαυρίκιου σχετικά με το αρχιπέλαγος Τσάγκος, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τους πρώην κατοίκους του”.
Αλλά αυτή η επιστροφή δεν είναι η απλή μετάβαση στην αυτοδιοίκηση που έχουν βιώσει πολλά πρώην αποικιακά εδάφη, καθώς τα νησιά έχουν μια μακρά, περίπλοκη ιστορία.
Πρώτον, τόσο η Βρετανία όσο και ο Μαυρίκιος έχουν διεκδικήσει τα νησιά, με τους πρώην κατοίκους τους να φαίνεται ότι έμειναν έξω από τις διαπραγματεύσεις για δεκαετίες.
Επιπλέον, η νέα συνθήκη θα επιτρέψει στην τεράστια στρατιωτική βάση στο Ντιέγκο Γκαρσία, απ’ όπου κατάγονται οι περισσότεροι Τσάγκος, να παραμείνει υπό τον κοινό έλεγχο του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ με 99ετή μίσθωση, διατηρώντας την και πάλι εκτός ορίων.
Η απόφαση έχει καταδικαστεί από πολλούς στην κοινότητα των Τσαγκουσιανών, οι οποίοι κατοικούν κυρίως στον Μαυρίκιο, τις Σεϋχέλλες και τη Βρετανία, μετά την αναγκαστική απομάκρυνσή τους από τα νησιά μεταξύ 1965 και 1973.
Και παρά τις κάποιες θετικές αλλαγές, η έκκληση για την εκμίσθωση του Ντιέγκο Γκαρσία για έναν ακόμη αιώνα περίπου έχει χαρακτηριστεί ως “ασυνείδητη” από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
“Αυτό θα σήμαινε μια ξεκάθαρη συνέχιση των εγκλημάτων που έχουν διαπραχθεί κατά του λαού των Τσάγκος”, δήλωσε στο Euronews ο Mausi Segun, εκτελεστικός διευθυντής του τμήματος Αφρικής του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
“Είναι το μοναδικό μέρος όπου οι περισσότεροι από τους Τσάγκος που ζουν σήμερα μεγάλωσαν, εκεί είναι θαμμένοι οι πρόγονοί τους, οι νεκροί γονείς τους, οι συγγενείς τους”, πρόσθεσε ο Segun.
Γιατί απομακρύνθηκαν οι Τσάγκοι από τα νησιά τους;
Οι πρώτοι κάτοικοι των νησιών Τσάγκος ήταν υπόδουλοι Αφρικανοί, με τον πληθυσμό να μετατοπίζεται με την άφιξη των μισθωμένων Ινδιάνων στα τέλη του 1800.
Μεταφέρθηκαν στα νησιά από τους Γάλλους, μετά την απελευθέρωση, και συνέχισαν να παράγουν καρύδες σε φυτείες για εξαγωγή.
Το 1814, η Βρετανία προχώρησε στην επίσημη κατάληψη των νησιών Τσάγκος και του γειτονικού Μαυρίκιου από τη γαλλική κυριαρχία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι κάτοικοι των νησιών ζούσαν σχετικά ανενόχλητοι και αυτάρκεις.
Ο Frankie Bontemps, ένας Τσάγκος δεύτερης γενιάς που ζει τώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο, θυμάται πώς ζούσε η μητέρα του στα νησιά:
“Ζούσαν μια απλή ζωή, αλλά ήταν ευτυχισμένοι. Ήταν ευτυχισμένοι και δεν είχαν πολλά υλικά πράγματα, αλλά ήταν ευτυχισμένοι με ό,τι είχαν”, δήλωσε ο Bontemps στο Euronews.
Αλλά όταν ο Μαυρίκιος ετοιμαζόταν για την ανεξαρτησία του από τη Βρετανία το 1968, γίνονταν εναλλακτικά σχέδια για την απόσπαση του αρχιπελάγους Τσάγκος από τα γειτονικά εδάφη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚαθώς ο Ψυχρός Πόλεμος με τη Σοβιετική Ένωση εντατικοποιήθηκε, το πλέον ονομαζόμενο Βρετανικό Έδαφος Ινδικού Ωκεανού (BIOT) έγινε βασικό διαπραγματευτικό εργαλείο στη συμμαχία ΗΠΑ-Ηνωμένου Βασιλείου.
Η ανεξαρτησία της Μαυριτανίας εξαρτιόταν πλέον από την έγκριση που θα έδινε για την ερήμωση των νησιών Τσάγκος και την παράδοσή τους στους Βρετανούς, με την κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι οι κάτοικοι του Τσάγκος ήταν απλώς εργάτες, οπότε δεν χρειαζόταν να ζητηθεί η γνώμη τους.
Σε μια μυστική συμφωνία που θα επέτρεπε στις ΗΠΑ να κατασκευάσουν μια σημαντική στρατηγική στρατιωτική βάση στο μεγαλύτερο από τα νησιά – το Ντιέγκο Γκαρσία – ο πληθυσμός ολόκληρου του αρχιπελάγους απομακρύνθηκε βίαια μεταξύ 1965 και 1973.
Ζητώντας ένα “ακατοίκητο” στρατιωτικό προπύργιο για να μισθώσουν κατά τη διάρκεια της απειλής πυρηνικού πολέμου, προσέφεραν στους Βρετανούς έκπτωση 14 εκατομμυρίων δολαρίων (12,8 εκατ. ευρώ) για τα πυραυλικά συστήματα Polaris σε αντάλλαγμα.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣε μια εποχή παγκόσμιων κινημάτων ανεξαρτησίας, οι κάτοικοι των Νήσων Τσάγκος αναγκάστηκαν τώρα να ξαναχτίσουν τη ζωή τους στον Μαυρίκιο και τις κοντινές Σεϋχέλλες.
“Στον Μαυρίκιο, μας αντιμετώπιζαν πάντα σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας, υπήρχε επίσης ένας υποτιμητικός όρος που μας αποκαλούσαν “Ilois” στα γαλλικά, που σήμαινε όλους όσους γεννήθηκαν σε ένα νησί”, δήλωσε ο Bontemps.
“Γιατί νομίζετε ότι όλοι μας ήρθαμε εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο; Για ένα καλύτερο μέλλον, καλύτερες θέσεις για τα παιδιά μας, γιατί με τον τρόπο που μας συμπεριφέρονταν, ξέραμε ότι δεν υπάρχει μέλλον για εμάς εκεί”.
“Δεν είμαι αντι-μαυριτανός, αλλά είμαι εναντίον του κατεστημένου. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους”, εξήγησε.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠαρά τις ατελείωτες εκκλήσεις για επιστροφή και τις σπάνιες επισκέψεις τα τελευταία χρόνια, κανένας Τσάγκος δεν μπόρεσε να ζήσει στα νησιά πουθενά στο αρχιπέλαγος.
Τώρα, ο Bontemps αισθάνεται θυμωμένος που, όπως πολλοί από τη γενιά της, η μητέρα του δεν μπόρεσε ποτέ να εκπληρώσει το όνειρό της να επιστρέψει στο Ντιέγκο Γκαρσία, όπου γεννήθηκε.
Αισθάνεται άφωνος και θυμωμένος που αυτή η απόφαση ελήφθη χωρίς να ζητηθεί η γνώμη της κοινότητας.
“Ζούσαν στον παράδεισο
Υπήρξε μια προσπάθεια για μικρές ατομικές αποζημιώσεις από τη βρετανική κυβέρνηση, η οποία δημιουργήθηκε βάσει ενός καταστατικού του Μαυρίκιου τη δεκαετία του 1980. Όμως τα ποσά αυτά συνοδεύονταν (στα αγγλικά) από τη συμφωνία να μην επιστρέψουν ποτέ στα νησιά Τσάγκος.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ Βρετανός μυθιστοριογράφος Peter Benson εμπνεύστηκε να γράψει για τη δυσχερή θέση των κατοίκων των νήσων Τσάγκος στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν έπεσε πάνω σε ένα φυλλάδιο ενός ανεξάρτητου δημοσιογράφου ονόματι John Madeley με τίτλο “Diego Garcia: μια αντίθεση με τα Φόκλαντ”.
Ο Μπένσον θυμάται την οργή του για την αντίθετη εξωτερική πολιτική της βρετανικής κυβέρνησης, ενώ αργότερα, στα είκοσί του χρόνια, ταξίδεψε στον Μαυρίκιο με την ελπίδα να μιλήσει με τους εκτοπισμένους Τσάγκος.
Από τότε που έγραψε το μυθιστόρημά του “A Lesser Dependency” (το όνομα βασίστηκε σε μια φράση που χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει τα εδάφη), κατά τον Benson, το ζήτημα του Ντιέγκο Γκαρσία δεν κατάφερε να υλοποιηθεί στη λαϊκή συνείδηση.
“Ζούσαν σε έναν παράδεισο. Ήταν καταπληκτικό. Ήταν πανέμορφα, και απλά τους το άρπαξαν, και δεν θα το πάρουν ποτέ πίσω, ξέρετε”, δήλωσε στο Euronews.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ“Θέλουν απλώς να επιστρέψουν και να αποτίσουν φόρο τιμής στους προγόνους τους, και θα μπορούσαν να βρουν τους τάφους τους, αλλά θα τους ράγιζε η καρδιά να επιστρέψουν και να δουν σε τι έχει μετατραπεί”.
Τι θα σημαίνει η συνθήκη;
Το 2016, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε ότι θα καταβληθεί ένα πακέτο 40 εκατομμυρίων λιρών (47,8 εκατ. ευρώ) για την περαιτέρω αποζημίωση των Τσάγκων που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά δεν έκανε καμία αναφορά στην επιστροφή στην πατρίδα.
Τρία χρόνια αργότερα, το Διεθνές Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η βρετανική κατοχή των νησιών είναι παράνομη[2], διατάσσοντας την επιστροφή τους στον Μαυρίκιο. Λίγο αργότερα, μια ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ υποστήριξε με συντριπτική πλειοψηφία την καταδίκη της βρετανικής κατοχής του αρχιπελάγους.
Την περασμένη Πέμπτη, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου συμφώνησε τελικά να επιστρέψει τα νησιά Τσάγκος στον Μαυρίκιο σε μια κίνηση ορόσημο.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο Ηνωμένο Βασίλειο και ο Μαυρίκιος γιόρτασαν την ανακοίνωση ως “μια σημαντική στιγμή στη σχέση μας και μια επίδειξη της διαρκούς δέσμευσής μας για την ειρηνική επίλυση των διαφορών και το κράτος δικαίου”.
Η απόφαση χαιρετίστηκε επίσης από την Αφρικανική Ένωση ως μια ιστορική πολιτική συμφωνία. Ο πρόεδρος της ΑΕ Moussa Faki Mahamat συνέχισε να τη χαρακτηρίζει ως “σημαντική νίκη για την υπόθεση της αποαποικιοποίησης, του διεθνούς δικαίου και της αυτοδιάθεσης του Μαυρικίου”.
References
- ^ κοινή δήλωση με τον Μαυρίκιο (www.euronews.com)
- ^ είναι παράνομη (www.euronews.com)