Η συνεχιζόμενη διαμάχη μεταξύ της δεύτερης μεγαλύτερης αυτοκινητοβιομηχανίας της Ευρώπης και της ιταλικής κυβέρνησης συνεχίζεται – αυτή τη φορά, με την εμβληματική ιδιότητα του Fiat 500 στο επίκεντρο.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ Audrey Hepburn και ο Gregory Peck έκαναν βόλτες στη Ρώμη με αυτό. Ο Πάπας Φραγκίσκος το επέλεξε από μια αλεξίσφαιρη λιμουζίνα. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι απόλαυσε μια βόλτα με αυτό στη σύνοδο των G7 στην Απουλία μόλις την περασμένη εβδομάδα.
Τώρα, το εμβληματικό Fiat 500 χρησιμοποιείται για να καταδείξει μια άποψη.
Στην τελευταία διαφήμισή της, η Stellantis -μια γαλλοϊταλική πολυεθνική με έδρα την Ολλανδία που σχεδιάζει και κατασκευάζει αυτοκίνητα με από 14 μάρκες, συμπεριλαμβανομένων όλων των μοντέλων της Fiat- έδειξε το πάντα δημοφιλές Cinquecento απογυμνωμένο από όλα τα λογότυπα.
“Αν αυτό το αυτοκίνητο δεν είχε λογότυπο, αν δεν είχε όνομα, αν δεν είχε σημαία, αν δεν είχε τίποτα που να λέει τι είναι ή από πού προέρχεται, όλοι θα το αναγνώριζαν και πάλι”, είπε ο αφηγητής στο σποτ 30 δευτερολέπτων που έδειχνε το διάσημο σχέδιο του 500.
“Μπορεί να είναι μόνο ιταλικό, και μπορεί να είναι μόνο Fiat”, κατέληγε η διαφήμιση.
Για πολλούς, η σύντομη διαφήμιση δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να τονίσει την άμεση αναγνώριση που εγγυάται ένα Fiat 500. Εξάλλου, το μικροσκοπικό αλλά πολύ πρακτικό αυτοκίνητο πόλης – που κυκλοφορεί από τη δεκαετία του 1950 και επανεκκινήθηκε το 2007 – έχει γίνει συνώνυμο του κυνηγητού, του ρομαντισμού και της dolce vita.
Ωστόσο, για άλλους, ήταν μια όχι και τόσο διακριτική αιχμή προς την κυβέρνηση της Ρώμης μετά από αρκετές πρόσφατες αποφάσεις κατά των οχημάτων της εταιρείας και της υποτιθέμενης μη ιταλικότητάς τους.
Εξαργυρώνοντας το καλό όνομα της Ιταλίας
Η γαλλο-ιταλικών συμφερόντων Stellantis ενόχλησε για πρώτη φορά τις αρχές στα μέσα Απριλίου, όταν ανακοίνωσε ότι η νέα Alfa Romeo -μια άλλη ιστορική ιταλική μάρκα που της ανήκει- πρόκειται να ονομαστεί “Milano” προς τιμήν της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ιταλίας, ενός παγκοσμίου φήμης κέντρου σχεδιασμού και μόδας.
Το Υπουργείο Επιχειρήσεων απάντησε επικαλούμενο τον λεγόμενο “νόμο περί ιταλικού ήχου”, ο οποίος απαγορεύει σε ξένες οντότητες να χρησιμοποιούν ονόματα που παραπέμπουν στην Ιταλία, τα τοπωνύμια της ή την τρίχρωμη σημαία της για την προώθηση προϊόντων που κατασκευάζονται αλλού.
Ο νόμος, ο οποίος ειρωνικά ονομάζεται “legge Italian-sounding” στα ιταλικά, τέθηκε σε ισχύ το 2019, αφού η εθνική ένωση μικρομεσαίων επιχειρήσεων υποστήριξε ότι τα προϊόντα αυτά προκαλούν σημαντική ζημία στην οικονομία της χώρας, ύψους 55 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως.
Ορισμένοι είδαν την κίνηση του υπουργού Adolfo Urso ως κάτι περισσότερο από μια φτηνή τακτική -ή μάλλον μια “υπερβολικά ρεαλιστική” τακτική που συνήθως προορίζεται για τα τρόφιμα, όπως δήλωσε στο Euronews η δημοσιογράφος του ιταλικού πρακτορείου ειδήσεων ANSA Amalia Angotti- για να ασκήσει πίεση στην αυτοκινητοβιομηχανία να παράγει περισσότερα οχήματα στην εγχώρια αγορά.
“Η ιταλική κυβέρνηση θέλει η Stellantis να παράγει 1 εκατομμύριο οχήματα στην Ιταλία, διαφορετικά στοχεύει να φέρει άλλους κατασκευαστές αυτοκινήτων, συμπεριλαμβανομένων των ασιατικών”, δήλωσε η Angotti.
Και όμως, δεν είναι καθόλου αλήθεια ότι ιταλικές μάρκες όπως η Fiat, η Alfa Romeo ή η Lamborghini – ένα άλλο εξέχον όνομα της αυτοκινητοβιομηχανίας που βρίσκεται τώρα στα χέρια της Stellantis – δεν έχουν καμία σχέση με την Ιταλία. Αν μη τι άλλο, εξακολουθούν να ροκανίζουν σημαντικά τον προϋπολογισμό της χώρας, εξήγησε.
“Πάνω από το 63% των οχημάτων που παράγονται στα ιταλικά εργοστάσια της Stellantis το 2023 εξάγονται στο εξωτερικό, συμβάλλοντας στο ιταλικό εμπορικό ισοζύγιο”, δήλωσε ο Angotti, ο οποίος ασχολείται με τη Fiat και την ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία εδώ και δεκαετίες.
Το πιο σημαντικό είναι ότι κανένα εργοστάσιο δεν έχει μεταφερθεί στο εξωτερικό. Αν μη τι άλλο, όλα παραμένουν εκεί που ήταν εξαρχής – και με το παραπάνω.
Η Stellantis, μέρος της εταιρείας Exor που ελέγχεται από την οικογένεια ενός από τους ιδρυτές της Fiat, του Giovanni Agnelli, διαθέτει 12 εργοστάσια και 10 ερευνητικά κέντρα στην Ιταλία και απασχολεί 43.000 εργαζομένους στη χώρα. Μόνο την τελευταία πενταετία, η εταιρεία επένδυσε 5 δισ. ευρώ σε διάφορες επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα, επισήμανε.
“Επομένως, δεν είναι σωστό να λέμε ότι η Fiat έχει πουληθεί”, εξήγησε ο Angotti, καταδεικνύοντας τον διεθνή χαρακτήρα μιας εταιρείας που εξακολουθεί να έχει βαθιές ρίζες στην Ιταλία. “Υπάρχουν πολλές εθνικότητες στην ανώτατη διοίκηση: ο διευθύνων σύμβουλος είναι Πορτογάλος, ο επικεφαλής των οικονομικών είναι Αμερικανός και ο επικεφαλής της τεχνολογίας είναι Κροάτης”.
“Το ίδιο ισχύει και για τις μάρκες: ο διευθύνων σύμβουλος της Jeep είναι Αμερικανός, αυτός της Peugeot είναι Άγγλος και ο επικεφαλής της Alfa Romeo είναι Γάλλος”.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜια άλλη μέρα, ένας άλλος νόμος
Η Stellantis ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις του υπουργείου αλλάζοντας γρήγορα την ονομασία του μικρομεσαίου SUV της -που θα κατασκευαστεί στη Σλοβακία- σε “Junior”. Ο διευθύνων σύμβουλος της Alfa Romeo, Jean-Philippe Learnato, δήλωσε στον εγχώριο Τύπο ότι η εταιρεία ήθελε “να προωθήσει ένα κλίμα γαλήνης και χαλάρωσης”.
“Είναι σαν να έχουμε λανσάρει δύο μοντέλα μέσα σε λίγες ημέρες, πρώτα το Milano και μετά το Junior”, χαριτολόγησε ο Learnato. “Είμαστε πραγματικά μοναδικοί”.
Ωστόσο, παρά τις διαβεβαιώσεις του Learnato ότι τουλάχιστον δύο μοντέλα της Alfa Romeo θα κατασκευάζονται στα ιταλικά εργοστάσια τα επόμενα χρόνια, η ιταλική κυβέρνηση χτύπησε για άλλη μια φορά τον Stellantis.
Στα μέσα Μαΐου, η οικονομική αστυνομία και οι τελωνειακές αρχές κατέσχεσαν ένα φορτίο 134 ηλεκτρικών μικρο-αυτοκινήτων Fiat Topolino – οχήματα που μπορούν να οδηγηθούν από 14χρονους με προσωρινή άδεια οδήγησης – επειδή ήταν μαρκαρισμένα με μικροσκοπικά αυτοκόλλητα με την ιταλική σημαία παρά το γεγονός ότι κατασκευάστηκαν στο Μαρόκο, παραβιάζοντας αυτή τη φορά αρκετές διατάξεις της ιταλικής νομοθεσίας.
Το κύριο σημείο διαφωνίας, σύμφωνα με τις ιταλικές αρχές, ήταν ο κανόνας της “ουσιαστικής μετατροπής”, ένας κανονισμός της ΕΕ που ορίζει ότι κάθε διαδικασία κατασκευής που μεταβάλλει σημαντικά το τελικό προϊόν σημαίνει ότι ό,τι κατασκευάστηκε (στην προκειμένη περίπτωση, το μικροσκοπικό Topolino) προέρχεται νόμιμα από τη χώρα που έβαλε πραγματικά τις βίδες στη θέση τους.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο αυτοκόλλητο με τη σημαία του Topolino αντιβαίνει σε μια άλλη σειρά από νόμους που έχουν πρόσφατα αυστηροποιηθεί, προερχόμενοι από την παλιά Σύμβαση της Μαδρίτης του 1891, η οποία ορίζει ότι ακόμη και μια έμμεση παραπλάνηση σχετικά με την προέλευση μπορεί να θεωρηθεί ως προσπάθεια εξαπάτησης του αγοραστή. Βεβαίως, οι ιταλικές αρχές κατέσχεσαν ένα φορτίο των οχημάτων κατά την άφιξή του στο λιμάνι του Λιβόρνο.
Η Fiat απάντησε ότι εξακολουθούσε να πιστεύει ότι το ιταλικό τρίχρωμο ήταν δίκαιο παιχνίδι, επειδή το Topolino σχεδιάστηκε στο Τορίνο και απλώς συναρμολογήθηκε αλλού, αλλά τελικά συναίνεσε στις εντολές της Ρώμης.
Ενώ οι εντάσεις υποχώρησαν μετά την ανακοίνωση της Stellantis ότι θα συνεχίσει να παράγει το Fiat Panda στο ιταλικό της εργοστάσιο στο Pomigliano τουλάχιστον μέχρι το 2030 και θα κατασκευάσει ένα νέο υβριδικό 500 στο Τορίνο, φαίνεται ότι το ερώτημα ποιος κατασκευάζει τα πεμπτουσία των ιταλικών οχημάτων είναι απλώς το πιο δημόσιο μέρος ενός πολύ βαθύτερου ζητήματος: παίζει πραγματικά δίκαια η ιταλική κυβέρνηση αναγκάζοντας τη Stellantis να ξεπεράσει τα εμπόδια;
“Είμαστε σίγουροι για αυτή την πολιτική;
“Ενώ είναι πιθανότατα αλήθεια ότι η Alfa Romeo Junior δεν παράγεται στην Ιταλία, υπάρχουν πολλά αυτοκίνητα, ιδίως ιαπωνικά, που χρησιμοποιούν ονόματα ιταλικών πόλεων ή σχετίζονται με την Ιταλία”, δήλωσε στο Euronews ο Claudio Dordi, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο Bocconi της Ρώμης.
“Φαίνεται ότι, σε αυτή την περίπτωση, οι ιταλικές αρχές εφαρμόζουν διαφορετικά πρότυπα στη Stellantis σε σύγκριση με άλλους κατασκευαστές αυτοκινήτων”.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΕρωτηθείς αν η Ιταλία κάνει το σωστό εφαρμόζοντας τόσο αυστηρά τους νόμους της, ο Dordi δήλωσε ότι δεν είναι πεπεισμένος.
“Ακόμη και αν εφαρμόσουμε τον κανόνα της “ουσιαστικής μετατροπής”, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε προϊόντα με αρκετά υψηλή περιεκτικότητα σε ξένες ύλες – σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και πάνω από 50% – ως ιταλικά”.
“Αντίθετα, υπάρχουν προϊόντα που δεν μπορούν να θεωρηθούν ιταλικά, αλλά περιλαμβάνουν υψηλή αξία ιταλικής προέλευσης. Η προστασία μόνο εκείνων των προϊόντων που θεωρούνται “ιταλικά” θα μπορούσε να έχει αντιπαραγωγικό αντίκτυπο”, εξήγησε.
Αυτή η πρακτική έχει ακόμη λιγότερο νόημα στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο του 21ου αιώνα, όπου οι χώρες -ιδίως εκείνες της ΕΕ- πρέπει να κρατούν όλες τις πόρτες ανοιχτές σε πιθανές συνεργασίες, αν θέλουν να ενισχύσουν τις οικονομίες τους.
“Δεδομένου ότι οι αλυσίδες παραγωγής σχεδόν όλων των προϊόντων είναι διασκορπισμένες σε διάφορες χώρες, είμαστε σίγουροι ότι αυτή η πολιτική προωθεί αποτελεσματικά τα ιταλικά συμφέροντα; Για παράδειγμα, υπάρχουν αρκετά αυτοκίνητα που παράγονται παγκοσμίως με βάση ιταλικό σχεδιασμό”, επεσήμανε ο Dordi.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ“Δεν θα έπρεπε η Ιταλία να επικεντρωθεί περισσότερο στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων ή να πείσει πρώην ιταλικές εταιρείες να επανεπενδύσουν στην Ιταλία, βελτιώνοντας το τοπικό επιχειρηματικό, νομικό και διοικητικό περιβάλλον;”