«Είναι μεγάλη ελευθερία να μην εγκλωβίζεται κάποιος σε τύπους και νεκρά σχήματα»
«Ο αναγνώστης που θα διαβάσει με υπομονή και με μία ανοιχτή διάθεση το βιβλίο, στο τέλος της ανάγνωσης θα επαναπροσδιορίσει ή θα αναθεωρήσει αρκετά από αυτά που νομίζουμε και ακούμε περί Παράδοσης και Αλήθειας στην εκκλησία»
Μιλήσαμε σήμερα με τον κ. Ανδρέα Αλεξόπουλο αφορμή ήταν η έκδοση του καινούργιου βιβλίου του, Η αλήθεια της παράδοσης και η παράδοση της αλήθειας. Ένας διάλογος με τον άγιο Ειρηναίο Λυώνος [Εκδόσεις Αρμός, 2024]
Γεννήθηκε το 1986 στην Πάτρα. Σπούδασε Παιδαγωγικές Επιστήμες στο Π.Τ.Δ.Ε. Πατρών, εργάζεται ως δάσκαλος στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Θεολογίας στο ΕΑΠ. Από το 2023, διδάκτωρ του Τμήματος Θεολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Συνέντευξη στον Παναγιώτη Κούτση
Λέγεται ότι ένα βιβλίο αφορά οπωσδήποτε και τον συγγραφέα που το γράφει. Ισχύει αυτό και για νέα αυτή έκδοση που έρχεται σε διάλογο με την σκέψη του αγίου Ειρηναίου Λυώνος; Μ’ έναν τίτλο αληθινά τόσο επίκαιρο;
Το βιβλίο αυτό αποτελεί επεξεργασμένη μορφή της διδακτορικής μου διατριβής στο Τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ. Παρόλα αυτά, διάλεξα τον Ειρηναίο, σε συνεννόηση με τον επιβλέποντα καθηγητή μου, κ. Σταύρο Γιαγκάζογλου, μέσα από μία πληθώρα θεμάτων. Επέλεξα τον Ειρηναίο διότι με ενδιαφέρει ιδιαίτερα το θέμα της Παράδοσης, σε αντιδιαστολή με την παραδοσιαρχία και την ειδωλοποίηση του παρελθόντος. Με λύπη μου παρατηρώ ότι στην Ορθοδοξία, συνήθως, όταν αναφερόμαστε στην Παράδοση εννοούμε το παρελθόν της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Να αναλογιστούμε μόνο ότι η παράδοση είναι ταυτοτικό χαρακτηριστικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας: η Ορθοδοξία αυτοαπροσδιορίζεται ως «η Εκκλησία της Παράδοσης», δηλαδή θεωρεί την παράδοση ως ταυτότητά της και ως ειδοποιό χαρακτηριστικό έναντι των άλλων ομολογιών, τις οποίες θεωρεί ως αποκλίνουσες από τη μία και ανόθευτη Παράδοση. Αν, λοιπόν, εκλάβουμε την Παράδοση ως το παρελθόν της Ορθόδοξης Εκκλησίας, τότε, όπως καταλαβαίνουμε, η ταυτότητα μας, ως Ορθόδοξων χριστιανών, εξισώνεται με το παρελθόν. Γι’ αυτό και παρατηρείται ένας συντηρητισμός στον Ορθόδοξο χώρο: μην αλλάξουμε τίποτα, να τα αφήσουμε όλα ίδια, όπως τα βρήκαμε. Δυσκολευόμαστε πολύ να συνομιλήσουμε με τον σημερινό κόσμο, ακριβώς επειδή έχουμε μία προσκόλληση στο παρελθόν. Ο Ειρηναίος, λοιπόν, ξεκαθαρίζει με υποδειγματικό τρόπο το τι είναι Παράδοση. Τόσο υποδειγματικό, όσο κανένας, θα τολμούσα να πω, άλλος μετέπειτα, από τους μεγάλους θεολόγους. Συνεπώς, ο Ειρηναίος είναι εξαιρετικά σημαντικός, διότι ακριβώς μας βοηθά στο να συνειδητοποιήσουμε το τι είναι Παράδοση, τι είναι Αλήθεια και, με τον τρόπο αυτό, να οξύνουμε την αυτοσυνειδησία μας ως χριστιανοί και ως Εκκλησία. Μας βοηθά στο ξεκαθάρισμα της ταυτότητάς μας.
Επιγραμματικά, μέσα από δύο λόγια σύμφωνα με την δική σας άποψη τι μπορεί να αποκομίσει ως σημαντικό (ο όχι απαραίτητα σχετικός) με το θεολογικό υπόβαθρο, αναγνώστης του βιβλίου; Συστήνεται δηλαδή μόνο για Θεολόγους;
Αν και το βιβλίο αυτό προοριζόταν για διδακτορική διατριβή, εντούτοις το έγραψα έχοντας κατά νου ένα ευρύτερο κοινό. Είμαι ιδιαίτερα επεξηγηματικός, ώστε το περιεχόμενο του βιβλίου να είναι προσπελάσιμο από όσο το δυνατόν περισσότερους. Ο αναγνώστης, ελπίζω, να κατανοήσει και να ξεκαθαρίσει το τι σημαίνει Παράδοση και Αλήθεια, σύμφωνα με τη χριστιανική θεολογία, με οδηγό τον Ειρηναίο. Σίγουρα, όπως και εγώ εξάλλου, αν ο αναγνώστης διαβάσει με υπομονή και με μία ανοιχτή διάθεση το βιβλίο, στο τέλος της ανάγνωσης θα επαναπροσδιορίσει ή θα αναθεωρήσει αρκετά από αυτά που νομίζουμε και ακούμε περί Παράδοσης και Αλήθειας στην εκκλησία.
Η αλήθεια της παράδοσης και η παράδοση της αλήθειας. Επιμένω. Τελικά ποιο από τα δύο υπερισχύει; Ή μήπως στον έξω κόσμο, η παράδοση -μας αρέσει, δεν μας αρέσει- μπαίνει υπό αναίρεση;
Σίγουρα στον σύγχρονο κόσμο η παράδοση μπαίνει υπό αναίρεση, εφόσον κατανοούμε την Παράδοση ως τυπολατρία των παραδεδομένων και ως υποταγή σε παρελθοντικές αυθεντίες. Ο Ειρηναίος, όμως, θεωρεί την Αλήθεια ως το παραδιδόμενο και το παραδομένο, ως το περιεχόμενο της Παράδοσης και κατανοώντας ως Αλήθεια το Ευαγγέλιο, δηλαδή τα καλά νέα του εγκαινιασμού της καινής εποχής της βασιλείας του Θεού, από τον Υιό του, τον Ιησού Χριστό. Έτσι απεγκλωβιζόμαστε από τους νεκρούς τύπους του παρελθόντος και από την καταθλιπτική εξουσία αυθεντιών και γκουρού, ακριβώς επειδή η ίδια η Αλήθεια, ο ίδιος ο Χριστός δεν εγκλωβίζεται στο παρελθόν.
Το προηγούμενο βιβλίο σας [αν θυμάμαι καλά] αφορούσε την αγία Μαρία Σκομπτσόβα. Εξέχουσα προσωπικότητα των εκκλησιαστικών κοινοτήτων της ρωσικής διασποράς, τον 20ου αιώνα. Τι είναι εκείνη η δια Χριστόν αναρχία που επιδίωκε η αγία;
Η εν Χριστώ αναρχία, την οποία δίδαξε και έπραξε η αγία Μαρία, είναι η προφητική διάκριση του ουσιώδους από το επουσιώδες, είναι να ξεχωρίζεις τον τύπο, τη φόρμα, το κέλυφος, από το περιεχόμενο, από το πολύτιμο, το σημαντικό. Είναι η μεγάλη ελευθερία του να μην εγκλωβίζεται κάποιος σε τύπους και νεκρά σχήματα. Αλλά, από την άλλη, είναι και η τεράστια ευθύνη της ανάληψης του σταυρού, του δικού σου και του πλησίον, κατά μίμηση της σταυρικής αγάπης του Χριστού. Είναι η μαρτυρία και ευθύνη των χριστιανών εντός του κόσμου και για τον κόσμο, όχι να σωθεί η «ψυχούλα μας» ή να εγκαταλείψουμε τη σάρκα για χάρη κάτι τι του «άυλου», που το καλούμε πνεύμα. Η εν Χριστώ αναρχία δεν μιλάει για φαντάσματα και σκιές. Μιλάει για το ψωμί και το κρασί του κόσμου, για το αίμα και τη σάρκα του πλησίον. Η εν Χριστώ αναρχία πυρπολείτε από μία τέτοια αγάπη, η οποία δεν υπολογίζει τύπους, κανόνες, νηστείες και τυπικά, ενώπιον του πραγματικού ανθρώπου, τον οποίο έχουμε απέναντι μας. Εν τέλει πρόκειται για αυτό που λέει ο Χριστός: Το Σάββατο για τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος για το Σάββατο.
Επειδή το έχουμε διαβάσει. H ίδια κινήθηκε μακράν μιας παράδοσης-συνήθειας, αυστηρών ορίων και κανόνων, φαίνεται ωστόσο η αγία να αγαπούσε πολύ και κατ’ ουσίαν την παράδοση… Ποια ήταν; Αφουγκράζονταν τις ανάγκες της εποχής της;
Η Μαρία ήταν κάποια την οποία έχουμε απολύτως ανάγκη σήμερα. Ήταν εκατό χρόνια μπροστά από την εποχή της και άλλα τόσα από τη δική μας, ακριβώς επειδή στηριζόταν στον βιβλικό χριστιανισμό και στην μίμηση του Χριστού, Δεν είναι θέμα προοδευτισμού, ο χριστιανός είναι προοδευτικός έτσι και αλλιώς, εφόσον τα έσχατα επίκεινται και αναμένονται, τώρα βλέπουμε μέσα από έσοπτρα και αίνιγμα, όπως λέει και ο Παύλος, το προσωπικό αντάμωμα με την Αλήθεια το αναμένουμε, το προσδοκάμε. Ένας χριστιανός ο οποίος έχει συνειδητοποιήσει το μήνυμα του Ευαγγελίου δεν μπορεί να είναι προσκολλημένος στο παρελθόν. Η αγία Μαρία αποτελεί μία προφητική μορφή, ακριβώς επειδή αφουγκραζόταν την εποχή μας. Μάλιστα είχε προτείνει την αναδιαμόρφωση του παραδοσιακού μοναχισμού.
Το «Υπέρ της του κόσμου ζωής», απευθύνει ο εκάστοτε ιερουργός ως ευχή όλης της ευχαριστιακής σύναξης. Αποτελεί η συγκεκριμένη φράση, φόρμουλα για ένα άνοιγμα στο σήμερα;
Η εν λόγω φράση, το «Υπέρ της του κόσμου ζωής», όχι μόνο αποτελεί τη φόρμουλα για ένα άνοιγμα στο σήμερα, αλλά αποτελεί το κέντρο της θείας οικονομίας, του σταυρικού θανάτου του Χριστού, του ευαγγελικού μηνύματος και της ζωής και της σκέψης της αγίας Μαρίας. Ο Χριστός έδωσε το είναι του «Υπέρ της του κόσμου ζωής»!
Το δεύτερο τη τάξει Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας, ο μητροπολίτης Σεραφείμ της Ζιμπάμπουε προχώρησε στην χειροτονία μιας έγχρωμης γυναίκας, της διακόνισσας Αγγελικής. Ανισότητες, αναχρονισμοί, πατριαρχία, καταπιεστικές διακρίσεις κ.ά. Τι σας βγάζει εσάς η συγκεκριμένη κίνηση;
Πρόκειται για μία αναστάσιμη κίνηση, η οποία μόνο χαρά μπορεί να προκαλεί. Αν η Ανάσταση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού σημαίνει την ανατολή του μέλλοντος αιώνος, όπου όλες οι διακρίσεις ανισότητας καταργούνται, τότε η γυναικεία ιερωσύνη είναι στην καρδιά της καινής εποχής και του ανακαινισμού του κόσμου. Δεν πρόκειται για ένα δευτερεύον ζήτημα, με πρακτική μόνο σημασία, ούτε για παρασυρμό της Εκκλησίας σε κάποια woke ατζέντα. Αντιθέτως, πρόκειται για συνέπεια της Εκκλησίας στον εαυτό της, ως εικόνα της βασιλείας του Χριστού, του μέλλοντος αιώνος και πιστότητα στο Ευαγγέλιο που η ίδια η Εκκλησία καυχάται ότι διακονεί. Ο αποκλεισμός της γυναίκας από την ιερωσύνη, δεν είναι μόνο μία διαιώνιση της πατριαρχίας, αλλά και αναίρεση του αναστάσιμου μηνύματος, καθώς και εγκλωβισμός της Εκκλησίας στο σχήμα του «νυν αιώνος», τον οποίο η Ανάσταση του Χριστού ήρθε να καταργήσει. Ξεκάθαρα πράγματα!
The post Συνέντευξη στον Παναγιώτη Κούτση: Ανδρέας Αλεξόπουλος | «Είναι μεγάλη ελευθερία να μην εγκλωβίζεται κάποιος σε τύπους και νεκρά σχήματα» appeared first on ZANTETIMES.GR.