Ποιοι είναι οι Χούθι και γιατί ΗΠΑ και Βρετανία ανταπέδωσαν τις επιθέσεις τους στην Ερυθρά Θάλασσα

Όταν τα πολεμικά πλοία και τα αεροσκάφη των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου εξαπέλυσαν κύματα πυραυλικών επιθέσεων εναντίον των υποστηριζόμενων από το Ιράν Χούθι στην πρωτεύουσα Σαναά της Υεμένης τα ξημερώματα της περασμένης Παρασκευής, επί της ουσίας κλιμάκωσαν εβδομάδες προειδοποιήσεων προς τους αντάρτες πως, αν δεν σταματούσαν τις επιθέσεις τους με drones και πυραύλους εναντίον εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, θα αντιμετώπιζαν τις συνέπειες.

Οι ΗΠΑ είχαν επιδείξει αυτοσυγκράτηση, εξαιτίας των ανησυχιών τους ότι τυχόν πλήγμα θα έθετε σε κίνδυνο την εύθραυση ανακωχή στην Υεμένη και θα πυροδοτούσε μια ευρύτερη σύρραξη στην περιοχή. Όμως την Τρίτη οι Χούθι εξαπέλυσαν ένα μπαράζ 18 drones, πυραύλων κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων κατά διεθνών εμπορικών πλοίων και πολεμικών σκαφών στην Ερυθρά Θάλασσα. Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη επίθεση που είχαν ποτέ πραγματοποιήσει.

Τα αμερικανικά και συμμαχικά πολεμικά πλοία και αεροσκάφη που προστατεύουν τις υδάτινες οδούς της περιοχής κατάφεραν να αποκρούσουν την επίθεση. Ωστόσο, το εύρος και η σοβαρότητά της προκάλεσαν διεθνή καταδίκη και δεν άφησαν πολλές επιλογές διαθέσιμες. Απαντώντας, Αμερικανοί και Βρετανοί έπληξαν εγκατάστασεις πυραύλων, drones και ραντάρ των Χούθι, ώστε να υπονομεύσουν την ικανότητά τους να διεξάγουν περισσότερες επιθέσεις όπως εκείνες της 9ης Ιανουαρίου.

Το πλήγμα έλαβε χώρα λίγο πριν τις 03:00 π.μ. της Παρασκευής (ώρα Υεμένης) και οι οι αντάρτες δεσμεύθηκαν να ανταπαντήσουν. Εντός της ημέρας ανακοίνωσαν τον θάνατο πέντε δικών τους και τον τραυματισμό άλλων έξι.

Ας δούμε εν συντομία τι εστί Χούθι και γιατί η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι είναι πιο αποδεκτό να πλήξει κάποιους στόχους που συνδέονται με το Ιράν απ’ ό,τι άλλους.

Ποιοι είναι οι Χούθι

Οι αντάρτες Χούθι ξεκίνησαν την επίθεσή τους από το προπύργιό τους στην βόρεια Υεμένη και το 2014 κατέλαβαν την πρωτεύουσα Σαναά, ξεκινώντας έναν αδυσώπητο πόλεμο. Το 2015 ένας συνασπισμός με την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας παρενέβη, προσπαθώντας να αποκαταστήσει στην εξουσία την διεθνώς αναγνωρισμένη και εξόριστη κυβέρνηση της Υεμένης.

Ακολούθησαν χρόνια αιματηρών και αδιέξοδων μαχών εναντίον του συναπισμού – ένας «πόλεμος δι’ αντιπροσώπων» ανάμεσα στην Σαουδική Αραβία και το Ιράν. Ουσιαστικά το θύμα ήταν οι απλοί κάτοικοι της Υεμένης, της φτωχώτερης χώρας του αραβικού κόσμου, οι οποίοι ήρθαν αντιμετώποι με εκτεταμένη πείνα και δυστυχία. Εξαιτίας του πολέμου, περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν, εμπόλεμοι και άμαχοι, ενώ προκλήθηκε και μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές καταστροφές παγκοσμίως, από την οποία δεκάδες χιλιάδες επίσης βρήκαν τον θάνατο.

Η κατάπαυση του πυρός, η οποία τυπικά έληξε πριν από πάνω από ένα έτος, τηρείται σε γενικές γραμμές. Η Σαουδική Αραβία και οι αντάρτες προχώρησαν σε ανταλλαγές αιχμαλώτων και τον Σεπτέμβριο αντιπροσωπεία των Χούθι προσκλήθηκε σε ειρηνευτικές συνομιλίες ανώτερου επιπέδου στο Ριάντ στο πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ Σαουδαράβων και Ιρανών για ευρύτερη αποκλιμάκωση. Ειρήνευση μόνιμου χαρακτήρα δεν επετεύχθη, ωστόσο έγιναν αναφορές για «θετικά αποτελέσματα».

Επιθέσεις κατά πλοίων

Σποραδικά οι Χούθι βάζουν στο στόχαστρο πλοία που διαπλέουν την περιοχή, όμως από την έναρξη του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς οι επιθέσεις αυτές έχουν αυξηθεί και κλιμακώθηκαν έπειτα από την έκρηξη της 17ης Οκτωβρίου σε νοσοκομείο της Γάζας με πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Η εν λόγω έκρηξη έδωσε το έναυσμα για μια υψηλής έντασης επίθεση εναντίον αμερικανικών βάσεων σε Συρία και Ιράκ και εμπορικών πλοίου που περνούν από την Ερυθρά Θάλασσα. Οι επιθέσεις έχουν προκαλέσει ζημιές στα πλοία και ανάγκασαν τις διεθνείς ναυτιλιακές εταιρείες να τροποποιούν τα δρομολόγια που πλέον περνούν από το Ακρωτήρι της Καλής Ελπίδας.

Μέχρι την Πέμπτη, οι Χούθι είχαν εξαπολύσει 27 διαφορετικές επιθέσεις κατά πλοίων που διαπλέουν την νότια Ερυθρά Θάλασσα, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Πενταγώνου υποστράτηγο Πατ Ράιντερ. Ο εκπρόσωπος των Χούθι ταξίαρχος Γιαχία Σαρί δήλωσε ότι οι αντάρτες επιδιώκουν να «αποτρέψουν τον διάπλου ισραηλινών πλοίων από την Ερυθρά Θάλασσα (και τον Κόλπο του Άντεν) μέχρι να σταματήσει η ισραηλινή επιθετικότητα ενάντια στα ακλόνητα αδέρφια μας στην Λωρίδα της Γάζας».

Λίγα, όμως, από τα πλοία που επλήγησαν συνδέονταν άμεσα με το Ισραήλ. Σε μια πρόσφατη επίθεση, για παράδειγμα, ένα από τα πληγέντα εμπορικά πλοία, το “Unity Explorer”, ανήκε σε μια βρετανική εταιρεία, στην οποία εργάζεται ο Νταν Ντέιβιντ Ούνγκαρ που ζει στο Ισραήλ. Ισραηλινά ΜΜΕ ανέφεραν ότι πρόκειται για τον γιο του δισεκατομμυριούχου Ισραηλινού εφοπλιστή Αβραάμ «Ραμί» Ούνγκαρ. Ωστόσο, παραμένουν ασαφείς οι σχέσεις με άλλα πλοία.

Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι οι Χούθι τυπικά δεν έβαλαν στο στόχαστρο τις αμερικανικές δυνάμεις – αναφορά που κυβερνήτες των πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού, τα οποία παρακολουθούν τα εισερχόμενα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν.

Απαντώντας στις επιθέσεις, τον περασμένο μήνα ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν ανακοίνωσε την επιχείρηση “Prosperity Guardian”. Στο πλαίσιό της, οι ΗΠΑ και περισσότερες από 20 άλλες χώρες δημιουργούν μια προστατευτική ομπρέλα για τα εμπορικά πλοία που δεν τροποποιούν τα δρομολόγιά τους και αποφασίζουν να διαπλεύσουν την Ερυθρά Θάλασσα.

Αν αυτή η επιχείρηση δεν προσέφερε συνοδεία στα εμπορικά πλοία και δεν αναχαίτιζε τα εισερχόμενα πυρά, «δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι πλοία θα είχαν πληγεί, ίσως ακόμη και βυθιστεί, περιλαμβανομένης της περίπτωσης ενός εμπορικού πλοίου έμφορτου με καύσιμο για αεροσκάφη», επεσήμανε την Πέμπτη προς τους δημοσιογράφους ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Μέχρι στιγμής, η επιχείρηση “Prosperity Guardian” έχει βοηθήσει περισσότερα από 1.500 εμπορικά πλοία να περάσουν από την Ερυθρά Θάλασσα με ασφάλεια.

Οι υπολογισμοί των ΗΠΑ

Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πλήξει από αέρος παραστρατιωτικές δυνάμεις που δουν υπό την υποστήριξη του Ιράν στο Ιράκ και την Συρία και έχουν επιτεθεί κατά Αμερικανών στρατιωτών σε 130 διαφορετικά περιστατικά από τις 17 Οκτωβρίου, μέχρι την Πέμπτη ο στρατός δεν είχε προχωρήσει σε αντίποινα κατά των Χούθι.

Αυτή η διστακτικότητα αντανακλά πολιτικές ευαισθησίες και πηγάζει εν πολλοίς από ανησυχίες της κυβέρνησης Μπάιντεν σχετικά με το ενδεχόμενο διατάραξης της εύθραυσης ανακωχής στην Υεμένη και πρόκλησης μιας ευρύτερης σύρραξης στην περιοχή. Ο Λευκός Οίκος επιθυμεί την διατήρηση της ανακωχής και διστάζει να αναλάβει δράση, η οποία θα μπορούσε να ανοίξει ακόμη ένα πολεμικό μέτωπο.

Στηριζόμενοι από το Ιράν παραστρατιωτικοί έχουν εκτοξεύσει επιθετικά drones, ρουκέτες και βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς κατά βάσεων στο Ιράκ 53 φορές και άλλες 77 στην Συρία. Δεκάδες στρατιώτες τραυματίστηκαν και σε πολλές περιπτώσεις υπέστησαν σοβαρές εγκεφαλικές κακώσεις.

Απαντώντας, οι ΗΠΑ προέβησαν σε πολλαπλά αεροπορικά πλήγματα στην Συρία από τις 17 Οκτωβρίου, στοχοθετώντας αποθήκες όπλων και άλλες εγκαταστάσεις που συνδέονταν άμεσα με τους Ιρανούς Φρουρούς της Επανάστασης και τις παραστρατιωτικές ομάδες. Επιπλέον, τον περασμένο μήνα έπληξαν τοποθεσίες στο Ιράν, όταν μια παραστρατιωτική οργάνωση εκτόξευσε για πρώτη φορά βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς εναντίον αμερικανικών δυνάμεων στην αεροπορική βάση Αλ-Ασάντ.

Όμως μια επίθεση εναντίον των Χούθι, μέχρι την Πέμπτη, συνιστούσε ένα διαφορετικό υπολογισμό.

Αξιωματούχοι του Πενταγώνου ανέφεραν ότι πλοία του Πολεμικού Ναυτικού κατέρριψαν drones των Χούθι που κατευθύνονταν εναντίον τους, διότι τα θεώρησαν «απειλητικά». Αμέσως μετά, αξιωματούχοι επεσήμαναν πως οι ΗΠΑ εκτίμησαν πως στόχος δεν ήταν τα πλοία – μια εκτίμηση που συχνά έρχεται αφού οι υπηρεσίες πληροφοριών υπολογίσουν στοιχεία τηλεμετρίας και όχι μόνο.

Σίουρα αυτό δεν αποτελεί παράγοντα ηρεμίας για τους ναυτικούς στα πλοία που βλέπουν τα ραντάρ να εντοπίζουν εισερχόμενα drones και πρέπει να λάβουν αποφάσεις άμεσα ως προς το αν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη απειλούν ή όχι το πλοίο.

Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ επιμένουν πως θέλουν να προστατεύσουν την ελεύθερη ναυσιπλοΐα. Όμως οι πράξεις των Χούθι ανάγκασαν την συμμαχία Διεθνούς Ναυτικής Ασφάλειας (IMSC) να εκδόσει προειδοποίηση για τα σκάφη που διαπλέουν την Ερυθρά Θάλασσα και το Μπαμπ ελ-Μαντέμπ. Σύμφωνα με την προειδοποίηση, τα πλοία πρέπει να επιλέγουν δρομολόγια όσο το δυνατόν πιο μακριά από τα υεμενίτικα ύδατα, να ταξιδεύουν νύχτα και να μην σταματούν, διότι αυτά τους καθιστούν ευκολότερους στόχους.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει επανειλημμένα μιλήσει για την ανάγκη να αποφευχθεί η κλιμάκωση του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς σε μια ευρύτερη περιφερειακή σύρραξη. Μέχρι στιγμής, τα πλήγματα κατά οργανώσεων ιρανικής στήριξης στο Ιράκ και στην Συρία δεν έχουν οδηγήσει σε μια τέτοια εξέλιξη, σύμφωνα με τον υποστράτηγο Ράιντερ. Δεν είναι σαφές αν τα στοχευμένα πλήγματα κατά οπλαποθηκών των Χούθι και παρόμοιων τοποθεσιών – επίσης ιρανικής στήριξης – θα μπορούσαν να παραβιάσουν την νοητή κόκκινη γραμμή και να πυροδοτήσουν έναν ευρύτερο πόλεμο.

Ο Ράιντερ επισημαίνει πως «θα συνεχίσουμε να διαβουλευόμαστε με τους διεθνείς μας συμμάχους και εταίρους για τον κατάλληλο τρόπο να προστατεύσουμε την εμπορική ναυσιπλοΐα που περνά από αυτήν την περιοχή, διασφαλίζοντας εν τω μεταξύ ότι κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να προστατεύσουμε τις δυνάμεις μας».