ΕΕ: Τι προβλέπει η συμφωνία για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

«Κλείδωσε» η συμφωνία στην ΕΕ για την μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο την σταθεροποίηση των λογαριασμών των Ευρωπαίων καταναλωτών αλλά και την τόνωση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές και την πυρηνική ενέργεια.

Το βασικό κείμενο για την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης και τη διατήρηση της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας της ΕΕ, εγκρίθηκε μετά τις τελικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών μελών και αντιπροσωπείας του Ευρωπα¨κού Κοινοβουλίου.

Σύμφωνα με την η Ισπανίδα υπουργός Ενέργειας Τερέζα Ριμπέρα, η χώρα της οποίας ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, η συμφωνία “θα μας βοηθήσει να μειώσουμε περαιτέρω την εξάρτησή μας από το ρωσικό αέριο”, να “σταθεροποιήσουμε τις αγορές μακροπρόθεσμα” και θα επιτρέψει “να προσφέρουμε περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια σε προσιτή τιμή”.

Μετά την εκρηκτική άνοδο των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος πέρυσι, η μεταρρύθμιση στοχεύει στη μείωση των λογαριασμών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων χάρη σε μακροπρόθεσμα συμβόλαια με προκαθορισμένες τιμές, που επιτρέπουν την εξομάλυνση των επιπτώσεων εξαιτίας της αστάθειας των τιμών του φυσικού αερίου.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα κράτη μέλη θα μπορούν να επιλέξουν να συνάπτουν «αποκλειστικά» συμβόλαια για παροχή ηλεκτρικής ενέργειας από νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές.

Επιπλέον η συμφωνία προσφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα στους επενδυτές μέσω της χρήσης των «συμβάσεων επί διαφορών» (CFD) σε τιμή εγγυημένη από το κράτος για επενδύσεις στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που είναι απαλλαγμένη από τον άνθρακα.

Μέσω του μηχανισμού, εάν η τιμή χονδρικής είναι υψηλότερη από την καθορισμένη τιμή, ο παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας οφείλει να επιστρέψει τα πρόσθετα έσοδα στο Δημόσιο, το οποίο μπορεί να τα αναδιανείμει στους καταναλωτές. Αν η τιμή είναι χαμηλότερη, αντίθετα, το Δημόσιο καταβάλλει αποζημίωση.

Τα CFD θα ισχύουν για δημόσια χρηματοδότηση σε νέους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, αλλά και υπό προϋποθέσεις για επενδύσεις που αποσκοπούν στην παράταση λειτουργίας υφιστάμενων πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής.

Αυτό είναι το σημείο που προκάλεσε τις μεγαλύτερες τριβές μεταξύ των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς παραμένουν οι διαφωνίες σχετικά με τους πυρηνικούς σταθμούς.

Η Γερμανία αντιτίθεται σθεναρά υπό τον φόβο ότι οι επιδοτήσεις των πυρηνικών σταθμώνστη Γαλλία θα καταστήσει πιο ανταγωνιστική την γαλλική ηλεκτρική ενέργεια, ενώ το Παρίσι υποστηρίζει ότι τα CFD θα συμβάλλουν απλά στην ανακαίνιση παλιών πυρηνικών σταθμών.

Γαλλία και Γερμανία κατέληξαν σε συμβιβασμό επί του θέματος στα τέλη Οκτωβρίου, όταν εγκρίθηκε η κοινή θέση των κρατών, ωστόσο αρκετοί ευρωβουλευτές εξακολουθούν να τάσσονται υπέρ της δραστικής εποπτείας και της περιορισμένης κάλυψης των CFDs για τα πυρηνικά εργοστάσια.

“Κοινωνικά δίκαιο”

«Μήλο της έριδας» αποτέλεσε και η αναδιανομή των εσόδων από τα CFD.

Τα κράτη μέλη θα μπορούν να επιλέγουν να αναδιανέμουν τα έσοδα στους τελικούς καταναλωτές (επιχειρήσεις, νοικοκυριά) ανάλογα με την κατανάλωσή τους, αλλά και να τα χρησιμοποιούν για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στον κλάδο ή τη στήριξη προγραμμάτων μείωσης των λογαριασμών.

Το κείμενο προβλέπει επίσης ότι σε περίπτωση νέας μακροχρόνιας αύξησης των τιμών, επιτρέπεται στα κράτη μέλη να υιοθετήσουν μέτρα για την προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, χωρίς έγκριση από τις Βρυξέλλες.

Όπως αναφέρεται στο κείμενο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα έχει τη δυνατότητα να κυρήσσει κατάσταση κρίσης «κατόπιν πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», ωστόσο  τα μέτρα που εγκρίνονται σε εθνικό επίπεδο πρέπει να αποφεύγουν «στρεβλώσεις ή αδικαιολόγητο κατακερματισμό» της κοινής αγοράς.

Ένα άλλο ακανθώδες ζήτημα ήταν οι «μηχανισμοί αναπλήρωσης» που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να επιδοτούν παροπλισμένους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και να εεγυώνται τη συνέχιση της λειτουργίας τους ώστε να αποφεύγονται μελλοντικές ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας.

Αρκετές χώρες ζητούσαν εξαίρεση από τους προγραμματισμένους «πράσινους» περιορισμούς (αναφορικά με τα όρια εκπομπών CO2), ιδίως η Πολωνία που επιθυμούσε να εφαρμόσει τον μηχανισμό στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα.

Τελικά «μια εξαίρεση» για αυτούς τους ρυπογόνους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής θα είναι δυνατή «όταν δικαιολογείται δεόντως», αλλά προσωρινά και υπό τον έλεγχο των Βρυξελλών.

Τέλος, το κείμενο ενισχύει την προστασία των «ευάλωτων καταναλωτών και εκείνων που βρίσκονται σε καταστάσεις ενεργειακής φτώχειας» που απειλούνται από διακοπές ρεύματος.

«Η Ευρώπη θα έχει μια κοινωνικά δίκαιη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας», δήλωσε ο ευρωβουλευτής της ομάδας των Σοσιαλιστών, Nicolas Gonzalez Casares, εισηγητής του κειμένου.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε πρέπει πλέον να επικυρωθεί επίσημα από τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.